Vissers hikken aan tegen regelgeving Brussel

Het is vroeg, die 29ste augustus. Nog voor achten. Maar dat is op deze mooie dag niet bezwaarlijk. De visafslag in Stellendam ligt er vanaf de buitenkant ogenschijnlijk rustig bij. De schepen liggen te dobberen in het kabbelende water en de opkomende zon verlicht het tafereel feeëriek. Binnen wordt er al vanaf ‘s morgens drie uur hard gewerkt.

Na het lossen van de schepen, die zo’n 100 uur op zee zijn geweest, wordt de vis gesorteerd en gereed gemaakt voor de toekomstige klanten. Elke vissoort is door de Europese Unie namelijk onderverdeeld in verschillende maten en de vis moet voldoen aan een voorgeschreven minimummaat. Een te kleine vis mag niet op de veiling worden verkocht. 

De visafslag heeft een eigen ploeg van zo’n 30 mensen dat zich daarmee bezighoudt. Zij hebben een urencontract en zijn oproepbaar. Bovendien loopt er een keurmeester rond die de vis in kwaliteitsklasses indeelt. Voordat de vangst in de haven aankomt heeft het aan boord al een aantal behandelingen ondergaan, zoals het verwijderen van bloed en ingewanden en het schoonspoelen van de vis. Vervolgens wordt de vis in kratten in een koele ruimte op ijs gezet. Oud-visser Jaap Tanis zegt: “Volgens afspraak gaat de te kleine gevangen vis zo snel mogelijk terug naar de zee, waardoor het merendeel van bijvis overleeft. Maar binnen afzienbare tijd moeten we alle gevangen vis meenemen. Wat er dan met de bijvis moet gebeuren is nog onduidelijk. Dat weten ze in Brussel ook nog niet. Maar volgens mij betekent dit de genadeklap voor de visstand in de Noordzee”. 

Regelgeving
De vismethodes die door de Stellendamse schepen worden gebruikt zijn staanwant-, boomkor-, flyshoot-  twinrig- en sinds kort pulskor-vissen.Het tiental schepen dat momenteel nog de Stellendamse haven aandoet, afkomstig uit Goeree (GO), Ouddorp (OD) en Stellendam (SL) is bij hoog tij binnengevaren. Dat moet omdat ze anders niet door het relatief ondiepe Slijkgat kunnen. De andere tien kotters, die behoren tot de vloot, zijn te groot en hebben andere havens als uitvalsbasis. Ooit bestond de vloot uit vijftig schepen, maar door de hoge olieprijzen, de steeds strakker aangetrokken visquota en de almaar strenger geworden regelgeving heeft vissers doen besluiten te stoppen. 

Jaap Tanis is er één van. Hij had vroeger drie schepen varen. Eén daarvan is verkocht en vaart nu in Afrika. Op de overgebleven kotters verdienen nu neven van Jaap hun boterham. Het ene schip vist nog volgens de al tientallen jaren gehanteerde boomkor-methode op schol en tong: 2 visnetten verzwaard met kettingen dat over de bodem sleept. De bodem wordt omgewoeld en de vis komt tevoorschijn. Deze methode is vanaf 2016 verboden omdat het ten koste gaat van de anemonen, schelpdieren en kreeftachtigen. Bovendien zijn er voor het slepen krachtige motoren nodig die veel brandstof verbruiken. Daarom is de Goeree 48 omgebouwd tot een pulskor-kotter en heeft sinds kort een vergunning. Bij deze methode zitten in de netten strengen met elektroden die stroomstootjes afgeven, waardoor de vis tevoorschijn komt en vervolgens wordt gevangen.

Minder brandstof
Tanis: “We zijn de enige in Nederland die de twee methodes toepast, zodat we ze goed met elkaar kunnen vergelijken. Het schip dat nog met wekker-kettingen vist, verbruikt 31.000 liter brandstof per honderd uur en het andere maar 19.000 liter. Ook wordt er met de pulskor-methode duidelijk meer vis gevangen. Daar staat tegenover dat je bij het ene schip rekening moet houden met schade aan de kettingen, maar bij de pulskor-netten met schade aan de strengen. Die strengen kosten € 1200 per stuk en in één net zitten 26 van die strengen. Dus dat betekent een investering van € 400.000”. 
“Op dit moment kunnen wij alleen op schol onbeperkt vissen. Maar het quotum, ingesteld om overbevissing tegen te gaan gaat weliswaar omhoog, maar de prijs per kilo daalt. Op tong waar Nederland 80% van de Europese quota heeft, is het quotum al drie jaar achtereen door Brussel met zo’n 10 tot 15 procent verlaagd”. 

Schoner
Of het door de quota komt, het kleinere aantal schepen, de strengere milieuwetgeving, als het gaat om lozen van schadelijke stoffen op oppervlakte water, of de komst van veel waterzuiveringsinstallaties. Feit is dat de rivieren en de zee schoner zijn geworden. En hebben geleid tot de terugkeer van vissen als de pieterman, spiering, zonnevis, zeebaars en kreeft. Ook de andere vis lijkt zich er door te herstellen, ervaart Jaap Tanis. In Stellendam wordt verder wekelijks tong, tongschar, schol, rog, kabeljauw, bot, poon, mul, tarbot, garnalen, schelvis en krabbepoten aangevoerd. De poten worden afgebroken en de krab teruggezet in zee, waarna de poten weer aangroeien, zo wordt ons verzekerd. 
Tanis: “We hebben in deze periode van het jaar nog nooit zoveel gevangen. Maar een betere vangst betekent niet een hogere opbrengst. Als het quotum is bereikt, moet je namelijk extra ruimte huren van vissers die geen schip meer hebben, maar wel hun quotum hebben behouden. Er wordt momenteel een huurprijs van 3 tot 3,50 euro per kilo tong gevraagd. Terwijl je maar moet afwachten of de tong op de veiling 8 of 9 euro per kilo oplevert”. Wekelijks wordt de opbrengst van het schip, na aftrek van de kosten verdeeld onder de bemanning.

Digitaal
Op vrijdagmorgen vanaf zeven uur wordt in Stellendam de vangst geveild. Sommige handelaren komen de vis in de schouwruimte bekijken en keuren. Op iedere krat ligt een briefje waarop de soort vis, de lengtemaat, het gewicht, de naam van het schip en de vismethode staan vermeld. Ook wordt kwaliteit, die uiteenloopt van E (excellent), A+ (uitmuntend) tot A (goed) aangegeven. Er zijn afnemers die alleen vis van bepaalde kotters kopen, omdat ze weten dat de bemanning zo kundig en gemotiveerd is dat de kwaliteit van de vis altijd goed is. Maar tegenwoordig volgt ongeveer 75 procent van de afnemers de veiling digitaal vanuit huis of kantoor. 
Stellendam is van oudsher beroemd om zijn garnalen, die worden gevangen met het principe van de boomkorvisserij, maar met een minder zwaar vistuig, waardoor er niet of nauwelijks sprake is van bodemberoering. Vroeger werden de aan boord gekookte garnalen nog in het dorp gepeld. Maar het aantal pellers nam af, waardoor de bedrijfstak werd gedwongen het pellen uit te besteden. Dat gebeurt nu in moderne streng gecontroleerde ruimtes in Marokko, door soms wel 2.000 vrouwen per pelhal. Omslachtig wellicht maar een pelmachine gebruikt zoveel water dat het ten koste van de smaak gaat en de opbrengst van het handmatig pellen is groter dan met machinaal pellen. De garnalen zijn in totaal vier dagen onderweg. Daarna liggen ze pas in de winkel. Deze werkwijze maakt de Hollandse garnaal voor de consument wel duurder. 

Enthousiasme
Jaap Tanis is samen met Bram Breederveld excursieleider die ochtend. En ze ontvangen de leden van de Havenvereniging in restaurant de Zeemeeuw. Het duo doet dit iedere vrijdagmorgen tussen begin mei en eind oktober. De bezoeker wordt 2,5 uur rondgeleid langs de sorteerruimte, de schouwruimte, de aanwezige kotters, de coöperatieve winkel, die eigendom is van de gezamenlijke vissers en waar zij alle benodigde spullen kunnen kopen. En ze maken kennis met de plek waar de netten worden gemaakt en gerepareerd. Daarnaast krijgen ze een filmpje te zien over het leven aan boord. 

De excursie viel bij de leden van de Havenvereniging duidelijk in de smaak. Met name de kundigheid en het enthousiasme van beide excursieleiders werd geprezen. Bovendien werd er druk gebruikt gemaakt van het zelf pellen van de garnalen en het proeven van de lekkernij, die direct van boord kwam. En als uitsmijter kregen de deelnemers een broodje met ook garnalen. ï»¿

Zie ook het fotoverslag op de homepage (onderaan de pagina).

… HEEFT HAVENVERENIGING BESTAANSRECHT”
Oud-bestuursleden halen herinneringen op tijdens vaartocht op Nieuwe Maze

Het kostte enige moeite om de adressen terug te vinden. Toch was het merendeel van de oud-bestuursleden van de Havenvereniging, dat was achterhaald en uitgenodigd, aanwezig aan boord van de Nieuwe Maze, voor een lunchvaartocht. Een bijeenkomst ter gelegenheid van het 75-jarige bestaan van de Havenvereniging en eentje bedoeld als blijk van waardering voor de inspanningen  die de bestuursleden destijds hebben verricht.

Dus was het op zaterdag 14 juni een vrolijk weerzien met bekenden, onder een vrolijk zonnetje en een aangename temperatuur. Tijdens een smakelijke lunch werden herinneringen opgehaald. Met oud-bestuursleden, maar ook met bestuursleden van de Jong Havenvereniging, die eveneens aanwezig waren.

“We zouden wel gek zijn om een club die zo vóór de haven is niet te steunen! We doen ook dingen samen zoals de organisatie van de Dag van de Haven in het Nieuwe Luxor. Daar maakt onze ceo dan traditiegetrouw de voorlopige havencijfers bekend”, vertelt Rudolph van der Graaf,  Director Executive Relations & Protocol van het Havenbedrijf. Hij vervolgt: “En die bijeenkomst is, nadat de traditionele Oudejaarsbijeenkomst in het stadhuis niet meer door kon gaan, uitgegroeid tot een fantastische middag. De zaal zit de laatste jaren altijd vol. Doordat we het samen doen is het meer een bijeenkomst van de totale haven en minder eentje van het Havenbedrijf”. 

Peter Goedvolk, voormalig eigenaar van Argos Oil en oud-Havenman van het Jaar, was van 2007 tot en met 2012 voorzitter. Hij zegt: “Toen ik werd gevraagd, hield ik het in eerste instantie af, omdat ik het te druk had. Maar ik heb me laten overhalen, omdat ik vond dat ik het een beetje verplicht was. Ik volgde Zeger van Asch van Wijck op en ik heb er nooit spijt van gehad. Gedurende mijn periode zat de verjonging nog in de embryonale fase. Maar ik moet eerlijk toegeven dat ik er in eerste instantie geen voorstander van was omdat ik bang was dat je dan ook een senioren- en een damesclub zou krijgen. Ten onrechte want het is een succes gebleken. Wat ik het huidige bestuur zou willen aanraden is meer veertigers en vijftigers bij de vereniging te betrekken, dat zijn mensen die inmiddels succesvol zijn en een uitgebreid netwerk bezitten”.

Toekomst
In 1989 werd onder voorzitterschap van Tjeerd Schipper, oud-topman van onder meer ABN AMRO en momenteel bij die bank adviseur,  het 50-jarig jubileum gevierd. Een jaar waar hij met plezier op terugkijkt. Schipper: “Het was geweldig. De bereidwilligheid binnen ons netwerk om de Havenvereniging financieel te steunen, was groot. We brachten een jubileumboekje uit, we introduceerden een Maritime Cadeau Card voor onze leden,  we schonken de stad een “Leugenbank”, het jubileumconcert met de Marinierskapel, werd bijgewoond door Prinses Margriet en haar man mr. Pieter van Vollenhoven er was een Havendebat en een amateurschilders-concours”. Schipper beaamt dat de Havenvereniging nog altijd in een behoefte voorziet. “Ook na 75 jaar heeft deze club beslist toekomst, doordat de belangstelling voor de haven blijft. Rotterdammers zijn er nog steeds trots op en mensen uit andere delen van het land, die de haven bezoeken, kijken hun ogen uit en vinden het fantastisch. Dat merkte ik  bijvoorbeeld tijdens de Wereldhavendagen, waar ik geregeld mensen tijdens excursies heb rondgeleid”, aldus Schipper.

“Ik heb Henk Rottinghuis en Steven Lak nog als voorzitter meegemaakt, vertelt oud-bestuurslid René Bender. “In het bestuur zaten toen de eager beavers, de jongens die al een aardige job hadden, maar verder wilden. Ik koos in 1994 voor het MKB en heb de ontwikkelingen in de haven niet meer op de voet gevolgd. Feit is wel dat destijds werkgevers en de vakbonden nog aardig tegenover elkaar stonden. Het begin van die kentering heb ik overigens nog meegemaakt. Het is nou eenmaal een gegeven dat wanneer je elkaar begrijpt en respecteert, het eenvoudiger is om afspraken te maken. Het was een heel leerzame tijd”.

Uitjesclub
In het verleden leverde de Kamer van Koophandel traditiegetrouw de secretaris in het bestuur. “Het was erg goed voor je contacten”, zegt oud-bestuurslid Kees Vrijdag, die jarenlang secretaris was van de KvK. Ook Jan van Delft en Jan Hendrik Klein Molenkamp, oud-Tweede Kamerlid en landelijk voorzitter van de VVD,  vulden vanuit de Kamer het bestuur van de Havenvereniging aan.  Van Delft: ”Dick van Doorn was in mijn tijd voorzitter. Het was ontzettend gezellig. Vooral de oudejaarsbijeenkomst in het stadhuis was een must”.   Klein Molenkamp: ”Ik was in 1975/1976 bestuurslid. Niet lang want ik heb al vrij snel voor een politieke carrière gekozen. Dolf de Bok, de latere voorzitter van de Kamer van Kophandel, was toen voorzitter van de Havenverenging. Het was vooral een 60-plus-uitjesclub. De excursies en het entertainment waren heel belangrijk. Het ging niet echt om de inhoud. Ik kan me nog herinneren dat we een keer in Antwerpen werden ontvangen en we pas ’s middags ons eerste kopje koffie kregen. Nou dat viel niet in goede aarde”.  Vrijdag: ”Andere Havenverenigingen zijn vaak meer gesloten eliteclubs. We kwamen een keer in het buitenland en werden met oesters en kaviaar ontvangen. Toen onze gastheren duidelijk werd dat de Havenverenging Rotterdam een andere samenstelling had, konden ze hun teleurstelling nauwelijks verbloemen”. Vrijdag vervolgt: “In mijn periode tussen 1983 en 1990 zaten Rottinghuis, Schipper en Kuijt in het bestuur Mannen waar je tegenop keek. Maar er werd meteen getutoyeerd en als je iets nodig had, of wilde regelen dan was één telefoontje voldoende om het voor elkaar te krijgen. Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink, de huidige voorzitter van de FME, die toen bij ECT en Van Leeuwen Buizen werkte, heb ik ook nog meegemaakt. Het is wel opvallend dat veel mensen goed terecht zijn gekomen. Zou het door het netwerk komen?!”

Volkslied
Oud-bestuurslid Cees Jan Asselbergs (op de foto in gesprek met Marianne van Gastel van het EIC) is inmiddels directeur van Deltalinqs en hij is er trots op dat hij destijds de Quick Port Scan heeft geïntroduceerd. Speciaal ontwikkeld voor jonge managers en aanstormend talent om in korte tijd kennis te maken met de Rotterdamse haven. Hij vertelt: “Ik ben ook verantwoordelijk voor het afschaffen van het volkslied tijdens de Oudejaarsbijeenkomst en ik  heb met burgemeester Opstelten de deal gemaakt dat die meeting niet meer in het stadhuis zou plaatsvinden. Dat leidde tot felle discussies en verwijten, want tachtig procent was juist daarom lid geworden. Maar het werd te druk en de brandweer accepteerde dat niet. We verhuisden eerst naar de Cruise Terminal en later naar het Nieuwe Luxor Theater. Eerlijk gezegd hadden we toen het idee, en dat vind ik nog steeds, dat het meer een haven community-meeting zou moeten zijn. Dus niet alleen samen met het Havenbedrijf, maar ook met RPPC, Deltalinqs en Marine Club”, aldus Asselbergs.Hij vervolgt: “Het betrekken van de jeugd bij de Havenverenging is een prima zet geweest. Het is goed voor de sfeer en ook in praktische zin, want de bedrijven hebben moeite om jonge talenten binnen te halen en dan kan de Havenvereniging daar een hulpmiddel bij zijn”.  Van Delft: ”Vroeger werd er meer aan cultuur gedaan. Dat zou van mij wel terug mogen komen en dat zou ook een mooi link zijn naar de burgerij”.Schipper: ”Ik denk dat zolang je in staat bent mensen te boeien en de opkomst goed is, de Havenvereniging bestaansrecht heeft. En ik heb niet de indruk dat die interesse terugloopt, want ik merk dat de haven nog enorm leeft!”